Tüm Dünya’da kadınların evlenme ve çocuk yapma yaşı artmaktadır. Özellikle gelişmiş ülkelerde bu eğilim çok dikkat çekicidir. Zaten bu toplumlarda artmış infertilitenin en önemli nedeni olarak bu görülmektedir. İleri yaşlarda gebelik şansının azalmasının yanısıra yüksek gebelik riskleri, düşük oranlarında artma, down sendromu başta olmak üzere kromozom bozukluk oranlarında artma da olmaktadır. Bunun ön bilinen nedeni olarak yaşlı kadınların yumurta sayılarında azalma ve yumurta kalitelerinde düşmedir. Çünkü aynı kadınlar genç kadınlardan yumurta alarak gebe kaldıklarında gençlerle aynı oranda gebe kalmakta ve aynı oranda kromozom sorunlarına maruz kalmaktadırlar. Demekki burada ana sorun yumurtanın yaşlanmasıdır, yoksa kadının yaşlanması önemli görülmemektedir.

İşte yaşlı yumurtalardaki mitokondriaların bu sorunu yaratan ana faktör olduğu konusundaki şüpheler, son zamanlarda bilim insanlarını bu konuda çeşitli araştırmalara yöneltmektedir.

Mitokondria nedir?

Hücre içinde bulunan organellerden biridir. Bir hücrede 20 bin – 800 bin arasında olduğu tahmin edilmektedir. Hücrenin enerjisini üreten bir organeldir. Ana fonksiyonu bu olsa da kalsiyum depolanmasında, steroid sentezinde de rolü vardır.

Mitokondria ve Gebelik

Tüm hücreler gibi embryonun da enerjiye ihtiyacı vardır. Dolayısı ile mitokondri fonksiyonu ile embryo kalitesi ve gebelik arasında bir ilişki olması doğaldır. Mitokondri içinde de kromozomlarımızda olduğu gibi DNA vardır. Bu DNA nın farkı, tamir fonksiyonunun olmamasıdır. Dolayısı ile hücre eskidikce bazı mitokondrilerin DNA yapısında bozukluk olması muhtemeldir. Bu bozuk mitokondrilerin kendini bozuk olarak çoğaltması ve hücre bölünmesi ile oluşan embryoların da enerji hücreleri, bir başka deyişle pillerinin kalitesi de yetersiz olabilir.

Embryonun ilk günlerinde enerji için mitokondria ya ihtiyacı yoktur. Bu nedenle embryonun ilk gelişimi ve hatta implantasyonu, yani uterus içine yerleşmesi mitokontrial problemlerde sorun yaratmayabilir. Ancak hücre bölünmesi sırasında mitokondrilerin genetik şifresini oluşturduğu proteinlerin veya direkt kendilerinin hücre bölünmesi sırasında etken oldukları bilinmektedir. Dolayısı ile defektif mitokokondria yanlış hücre bölünmesine yol açarak erken gebelik kayıplarının artmasına da neden olabilir. Bu düşünceler her ne kadar bazı çalışmalar tarafından desteklense de hala hipotez safhasındadır.

İsveç Epidemiyolojik Çalışması

İsveç’te yapılan 200 yılı kapsayan bir çalışma, yaşlı kadınların gebelikleri halinde oluşan çocukların yaşam sürelerinin genç yaşta doğum yapan kadınlara göre daha az olduğunu göstermiştir. Gene annenin uzun ömürlü olması, çocuklarının da uzun ömürlü olması ihtimalini arttırmaktadır. Bu zaten anlaşılabilir bir konudur. Ancak aynı yaşlarda ölen kadınların çocukları eğer genç yaşta olan gebeliklerden ise, daha uzun ömürlü olmaktadırlar. Belki de açıklaması mitokondride yatmaktadır. Yaşlı kadınların yumurtalarındaki mitokondrial problemler tamir edilememekte ve bu mitokondriler çocukta aynı şekilde – oranda bozuk olarak devam etmektedir ve bu yaşam süresini etkileyebilir. Bu ilginç hipotez yeni çalışmalara ilham kaynağı olacaktır.

Eğer doğru ise, tüm insan ırkının, özellikle gelişmiş Batı ülkelerinin gelecek insan popülasyonunu derinden etkileyebilir.