Bugün bazı internet sayfalarında ve gazetede gördüğüm bir haber üzerine küçük bir açıklama yapmak ihtiyacı hissettim. Yazıya göre İran asıllı halen İngiltere’de çalışmakta olan bir bilim adamı kemik iliğinden elde ettiği kök hücreler ile fonksiyonel sperm hücreleri elde etmiş ve iki ay içinde uygulamaya başlayacakmış. Yazıda referans olarak New Scientist dergisi gösterilmiş.

Yazının orijinal hali www.newscientist.com/article/dn11601­bone­stem-cells­turned­into­primitive­sperm­cells/ sayfasından okunabilir.

Karim Nayernia 2006 yılından beri kök hücreden haploid (yani kromozom sayısı yarıya indirilmiş) eşey hücre üretmek için araştırmalar yapan bir bilim insanıdır. 2006 yılında yayınladığı bir makaleye göre fare kemik iliği kök hücrelerinden sperm elde ettiğini iddia etmiştir. Daha sonra aynı yıl embryonik kök hücrelerden elde ettiği sperm benzeri hücreler ile mikroenjeksiyon yöntemi kullanılarak fare yumurtaları döllenmiş ve 6 fare oluşturulmuştur. Bu fareler uzun süre yaşayamasa da bu elde edilen spermlerin fonksiyonel olduğunu göstermesi açısından çok önemlidir. Ancak bu hücreler vucut dışında değil, fare testislerinde geliştirilmiştir.

New Scientist dergisinde bahsedilen aşama ise kemik iliği kök hücrelerinden spermatogonium denilen spermin ana hücrelerinin oluşturulmuş olmasıdır. Henüz bu hücrelerden laboratuvar koşullarında sperm oluşturulmamıştır. Dr. Nayernia ilerde bu yöntem başarılı olursa sperm üretmek için sonsuz kaynak bulunacağını, hatta kadınların kendi kemik iliklerinden de sperm üretilerek bir erkeğe ihtiyaç olmadan üreme sağlanabileceğini bildirmiştir. Özetle henüz insanda uygulanan veya yakın gelecekde uygulanacak bir yöntem bulunmuş değildir. Bir gazetenin internet sitesinde yayınlandığı gibi iki ay içinde uygulamaya geçilecek bir tedavi metodu haberin referans alındığı kaynağa göre söz konusu değildir. Kaldı ki böyle bir aşamayı gösteren bir araştırma da yoktur.

Sonuç olarak tüm hücrelerimiz bir sperm ve yumurtanın birleşmesi ile elde edilen embryo dediğimiz yapıdan oluşmuştur. Dolayısı ile embryonik kök hücrelerinin elde edilmesi ile uygun koşullarda herhangi bir hücrenin, hatta dokunun laboratuvar ortamında elde edilmesi mümkün olabilir. Ancak fonksiyonel insan sperminin kök hücre kullanılarak elde edilmesi ve bunun infertilite tedavisinde günlük pratikde yer edinmesi yakın gelecekte mümkün görünmemektedir.